Nhà đầu tư thường kiếm tiền trên thị trường chứng khoán bằng 2 cách thức chính đó là cổ tức và lợi vốn – hay còn gọi là tăng giá cổ phiếu. Với phần lớn nhà đầu tư, lợi vốn là nguồn thu họ kỳ vọng nhất và chiếm phần lớn lợi nhuận. Nếu nguồn thu từ cổ tức mang tính bền vững, là chỉ số tài chính đáng tin và phụ thuộc nhiều vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp cũng như chính sách chi trả cổ tức của công ty, thì lợi vốn phụ thuộc các yếu tố khác.
Tìm kiếm nguồn thu từ lợi vốn, các nhà đầu tư thường chọn những cổ phiếu tăng trưởng tốt. Và thực thế, việc nắm giữ cổ phiếu của một doanh nghiệp có sức khỏe tài chính tốt, tình hình và triển vọng kinh doanh tích cực, là chiến lược đầu tư dài hạn được chứng minh hiệu quả với các nhà đầu tư kỳ cựu. Với nhà đầu tư mới, để tối đa hóa lợi nhuận, giảm thiểu chi phí cơ hội, tối thiểu hóa được rủi ro khi đầu tư, NĐT cần xác định đúng các yếu tố khiến cổ phiếu tăng giá đột biến.
Nhà đầu tư Việt cần tỉnh táo, tránh rơi vào bẫy của đội lái. Ảnh: Unsplash.
Thay đổi thông tin kinh tế vĩ mô
Nền kinh tế có tính chu kỳ gồm: Suy thoái, khủng hoảng, phục hồi và hưng thịnh. Việc xác định chu kỳ hiện tại đóng vai trò quan trọng trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Ở chu kỳ phục hồi và hưng thịnh, nhà đầu tư có thể đặt nhiều hy vọng vào việc tìm kiếm lợi nhuận trên thị trường chứng khoán. Vì khi đó, tất cả thành phần trong nền kinh tế đều hưởng lợi từ sự phục hồi hoặc tăng trưởng. Chu kỳ này có thể diễn ra rất nhanh, tạo đột biến, nhất là khi các ngân hàng trung ương đã học hỏi nhiều từ những khủng hoảng trong quá khứ. Đơn cử, VNIndex phục hồi từ đáy 650 điểm rồi lập đỉnh lịch sử 1.400 chỉ trong 16 tháng.
Do vậy, để xác định được chu kỳ này, nhà đầu tư cần bám sát các dữ liệu kinh tế vĩ mô như chính sách điều hành, GDP, lạm phát, lãi suất, tỷ giá, tỷ lệ thất nghiệp… Nhận thấy những khó khăn của nhà đầu tư mới trong việc tiếp cận và phân tích các thông tin kinh tế này, một số công ty chứng khoán như VNDIRECT thường xuyên cập nhật các báo cáo như báo cáo ngành, báo cáo chiến lược đầu tư định kỳ trên website để hỗ trợ nhà đầu tư tham khảo.
Ngành được hưởng lợi
Các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán được chia thành nhiều nhóm ngành khác nhau. Các yếu tố tác động bên ngoài có thể ảnh hưởng đến cả nhóm ngành, kể cả khi lợi thế cạnh tranh giữa các công ty trong cùng một ngành không rõ ràng. Đơn cử, ngành mía đường thời gian gần đây được hưởng lợi lớn khi giá đường thế giới tăng đột biến. Trước đó, luồng thông tin tích cực cổ phiếu nhóm ngành này cũng đã có khởi sắc.
Đặc biệt, trước thông tin Bộ Công Thương áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp chính thức với một số sản phẩm đường mía Thái Lan ở mức 47,64%, thị trường chứng khoán Việt phản ứng tích cực, tăng trưởng về giá và thanh khoản ở một số doanh nghiệp.
Tuy nhiên, với nhà đầu tư mới, họ cần lưu ý rằng đà tăng của nhóm ngành hưởng lợi có giữ được hay không phụ thuộc vào việc các yếu tố này kéo dài bao lâu, và doanh nghiệp tận dụng ra sao.
Kết quả kinh doanh đột biến
Yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến việc tăng giá một cổ phiếu là tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Thậm chí, giá cổ phiếu có thể tăng đột biến nếu kết quả kinh doanh vượt nhiều lần mong đợi của thị trường.
Anh Việt Hưng (nhà đầu tư chứng khoán, Hà Nội) cho biết: “Tôi mua và nắm giữ cổ phiếu HPG khi phía Hòa Phát mời các chuyên gia và nhà đầu tư đến tham quan dự án Dung Quất sau khi hoàn thành. Tôi đã bị thuyết phục về tầm nhìn của ban lãnh đạo cũng như lợi thế “economy-of-scale” (tính kinh tế theo quy mô) của dự án. Tuy nhiên, thời điểm đó chưa có nhiều người để ý lắm đến cổ phiếu này vì cho rằng công ty vay nợ quá nhiều để tài trợ cho Dung Quất, lo sợ bong bóng bất động sản. Kết quả là lợi nhuận 6 tháng của Hòa Phát cao gấp 4 lần cùng kỳ”.
Để tìm ra các công ty có kết quả kinh doanh vượt trội nhưng vẫn được định giá thấp trên thị trường, nhà đầu tư cần đến kỹ năng phân tích, thị sát thực tế, tổng hợp đủ thông tin trong và ngoài doanh nghiệp.
Với nhà đầu tư mới, có thể chọn các công ty chứng khoán như VNDIRECT – nơi tập trung đội ngũ phân tích chuyên nghiệp giúp đánh giá đúng năng lực các công ty – từ đó đưa ra giải pháp tư vấn hiệu quả nhất. Trên website của VNDIRECT hiện có các công cụ hỗ trợ khác như phân tích kỹ thuật, chỉ số tài chính, cho điểm D-rating để nhà đầu tư tự đánh giá các cổ phiếu của mình.
Kỳ vọng của nhà đầu tư
Giá cổ phiếu tăng vừa phản ánh kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong quá khứ, vừa thể hiện kỳ vọng của nhà đầu tư vào tăng trưởng và phát triển của doanh nghiệp trong tương lai. Với mỗi thông tin mà nhà đầu tư tiếp nhận được, họ đều có đánh giá và kỳ vọng của riêng mình. Điều này góp phần ảnh hưởng đến cung cầu của thị trường.
Tuy nhiên, thị trường chứng khoán luôn có nhiều thông tin gây nhiễu khiến giá cổ phiếu liên tục biến động. Nhà đầu tư cần tránh bị cuốn theo mà nên tự chủ động tìm hiểu, đánh giá các yếu tố khiến giá cổ phiếu tăng, từ đó có cho mình chiến lược cụ thể.
Sự tham gia của “đội lái”
“Đội lái” là tiếng lóng trong thị trường chứng khoán, dùng cho nhóm các nhà đầu tư chuyên nghiệp bắt tay nhau tạo “sóng” cổ phiếu, nhằm hưởng lợi từ chênh lệch giá. Thị trường chứng khoán Việt Nam đã qua giai đoạn sơ khai, tuy nhiên, việc công khai làm giá của “đội lái” khiến thị trường mất đi tính lành mạnh, gây thiệt hại cho nhiều nhà đầu tư.
Trên thị trường thường có những mã tăng trần liên tục, sau đó giảm không phanh. Đó có thể là những mã hội tụ các yếu tố thuận lợi để lái cổ phiếu: Giá thấp, thiếu minh bạch, số lượng niêm yết và khối lượng giao dịch từ thấp đến trung bình, tập trung và ít bị chia tách…
Điều khiến nhiều nhà đầu tư bị hấp dẫn và cuốn vào các cơn sóng này là phần lợi nhuận tăng đột biến do cổ phiếu mang đến với giá vốn cực thấp. Đồng thời, các thông tin hỗ trợ đi kèm thường hợp lý khiến nhà đầu tư lầm tưởng về tương lai tăng trưởng của doanh nghiệp.
Để tránh rơi vào bẫy lái, nhà đầu tư mới cần tỉnh táo đánh giá các thông tin, phân tích cụ thể về tình hình doanh nghiệp và nhận hỗ trợ tư vấn từ môi giới của công ty chứng khoán uy tín.
